CSRD, wat is het en wat houdt het in?

Bij het horen van de naam zou je kunnen denken aan de titel van één of ander spannend televisieprogramma. Of aan iets dat te maken heeft met veiligheid of ingewikkelde processen. Niets is minder waar; CSRD staat voor Corporate Sustainability Reporting Directive. Een ingewikkelde term voor een verplichte duurzaamheidsrapportage waarin grote organisaties vragen moeten beantwoorden over hun invloed op de wereld. CSRD is een Europese richtlijn waaraan ook WMD moet voldoen.  

Europese richtlijn
Vanaf 2025 moet ook WMD voldoen aan de CSRD, en dat betekent nogal iets. Nu al schrijft WMD jaarlijks een jaarverslag. Een jaarverslag is de jaarlijks terugkerende verplichting waarmee de organisatie verantwoording aflegt over het afgelopen jaar. Hierin worden de financiële cijfers van de organisatie openbaar gemaakt en getoetst door een onafhankelijke accountant. CSRD heeft als doel om de rapportages over duurzaamheid op één lijn te brengen met de financiële rapportage. Dat betekent dat we vanaf 2025 in ons jaarverslag inzicht moeten geven in ons in onze prestaties op een aantal maatschappelijke thema’s die relevant zijn voor WMD en haar stakeholders. Stakeholders zijn zij die een belang hebben bij het functioneren van de organisatie, zoals de overheid en onze aandeelhouders. De CSRD kent verschillende thema’s, maar niet allemaal zijn van toepassing op WMD. 

Basis op orde
Voordat je inzicht kunt geven, moet je eerst zelf goed weten hoe het zit. Want, wat doen we nu eigenlijk al als het gaat om duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen en wat nog niet? In 2023 zijn we begonnen dat te onderzoeken. Het resultaat daarvan is dat we nu weten op wélke thema’s we moeten rapporteren: de twaalf genoemd op deze pagina. En na die onderzoeksfase gaat CSRD bij WMD dit jaar een volgende fase in: de uitwerkingsfase. De verschillende thema’s hebben een eigen ‘trekker’ die ervoor gaan zorgen dat we straks helemaal ‘CSRD-proof’ zijn. Wie dat zijn en wat dat inhoudt lees je hier.   

Klimaatadaptatie – Ruud Vollenbroek
‘Klimaatadaptatie gaat over de manier waarop WMD omgaat met de gevolgen van klimaatverandering. Dat uit zich in twee dingen. Het eerste is de mate waarin onze bestaande en toekomstige bronnen bestand zijn tegen de gevolgen van klimaatverandering. Daarnaast gaat het om onze ‘assets’, bijvoorbeeld; wat gebeurt er met ons leidingnet als de temperatuur in de ondergrond structureel hoger wordt? Dit thema lijkt een beetje op ons strategische doel ‘schone en voldoende bronnen’. Vanuit dat punt hopen we dat al veel geregeld is voor de CSRD. Dat gaan we de komende periode uitzoeken en waar nodig extra acties ondernemen.’ 

Energie – Marlous van der Veen
‘Om drinkwater te winnen en produceren verbruikt WMD veel energie (vooral elektriciteit). Door een groeiende vraag naar drinkwater, verwachten we dat dit in de toekomst niet minder gaat worden. In het groener maken van het elektriciteitsverbruik zijn de afgelopen jaren al stappen gezet. In aanloop naar 2025 breiden we dat uit, bijvoorbeeld door te stimuleren om groene energie uit Nederland in te kopen en door in te zetten op zelf energie opwekken. Naast ons energieverbruik, vraagt CSRD naar de herkomst van de gebruikte energie en naar ons beleid rondom energieverbruik. Dat beleid wordt op dit moment opgesteld om zo invulling te geven aan onze eigen ambities én de CSRD.’ 

Klimaatmigratie – Marlous van der Veen
‘De CO2-uitstoot van WMD was in 2020 ongeveer gelijk aan dat van zo’n 750 Nederlandse huishoudens. Zo’n 90% daarvan komt voort uit de productielocaties, de rest uit het gebruik van brandstoffen voor transport en autoverkeer en onze kantoren. De CSRD vraagt ons om in kaart te brengen of WMD voldoet aan het Parijs akkoord. In andere woorden; of we voldoende maatregelen treffen om ons ‘aandeel’ te nemen in het bereiken van maximaal 1,5 graden Celsius temperatuurstijging in 2050. Daarnaast moet WMD inzicht bieden in de kansen en risico’s die hieruit naar voren komen en daarvoor actieplannen opstellen.’ 

Verontreiniging – Janet Hoven
‘Dit thema gaat over de lucht, water en bodemverontreiniging die WMD veroorzaakt. Het gaat hier om lozingen van water dat wordt gebruikt in het productieproces (denk aan spoelwater en concentraat vanuit zuiveringsprocessen), waar WMD overigens vergunningen voor heeft. Het water dat we lozen bevat geen zorgwekkende verontreiniging. Je zou kunnen stellen dat er dus geen probleem is, maar in de toekomst kan anders zijn. Een voorbeeld; als we teveel PFAS  in onze bronnen aantreffen, moeten we dat eruit halen. De concentraatstroom die PFAS bevat mogen we dan niet zomaar lozen. Daarover denken we al vroegtijdig na.’ 

Water – Mark Westerink
‘Op het terugbrengen van de vraag om drinkwater hebben we beperkt invloed. Met name op het gebied van de zakelijke klant kunnen waterscans leiden tot minder afname. Waar we wel invloed op hebben is het eigen verbruik, door onze lekverliezen te terug te brengen. Daarnaast kunnen we onze productieverliezen verminderen. Op een aantal locaties doen we dit al door spoelwater opnieuw te gebruiken. Veel data slaan we al op en kennen onze productiecijfers goed. Neemt niet weg dat een extra controle nodig is om de kwaliteit van die gegevens te verbeteren. En dat is precies wat CSRD vraagt van WMD. We moeten rapporteren over waterverbruik, waterlozing, water (gerecycled en teruggewonnen) en de wateronttrekking.’ 

Directe drukfactoren biodiversiteit – Berend Wegman
‘Klimaatverandering, verontreinigingen, landgebruik, zoetwatergebruik en de opkomst van zogenaamde ‘invasieve soorten’ zijn van grote invloed op biodiversiteit. Bij dit thema gaat het om de invloed van onze activiteiten op de verscheidenheid van planten, dieren en micro-organismen. Maar ook over de ecosystemen die binnen WMD-terreinen actueel zijn en hoe daarmee wordt omgegaan. Biodiversiteit krijgt al veel aandacht, CSRD schrijft dat ook voor, maar dat is niet voldoende. We weten dat WMD maar aan ca.15% van deze eisen voldoet. Het opstellen van een biodiversiteitsbeleid voor WMD is een eerste stap.’ 

Circulaire in- en uitstroom (inclusief afval) – Marlous van der Veen
‘Circulariteit gaat over het gebruik en hergebruik van grondstoffen. Dit betekent dat we materiaal hergebruiken, in plaats van het als afval te zien. Bij een circulaire aanpak wordt uitgegaan van een gesloten systeem. Afval bestaat dan niet meer, hooguit materiaal dat weer een grondstof is voor een ander product: afval is dan eigenlijk een grondstof die de weg kwijt is geraakt. Een heel goed voorbeeld van circulariteit heeft WMD al in huis: de revisie van gebruikte watermeters. In plaats van weggooien knappen we ze op om weer opnieuw te gebruiken. Daarmee worden niet alleen kosten, maar ook grondstoffen bespaard. Win, win! De CSRD vraagt ons om onze circulaire impact, kansen en risico’s in beeld te brengen en op basis daarvan concrete plannen op te stellen. Dat begint met inzicht: welke grondstoffen kopen we in en welke grondstoffen verlaten WMD weer? Daarna kunnen we kijken hoe we zoveel mogelijk grondstoffen zo lang mogelijk zelf in gebruik kunnen houden én hoe we met de reststromen om willen gaan.’ 

Veilig werken – Jan-Willem Scheeringa
‘Hoe veilig werken we eigenlijk? Bij veilig werken denken we vaak direct aan ARBO of aan ongevallen. En terecht! Maar veilig werken gaat verder dan dat. Hoe zijn dingen geregeld als je te maken hebt met ongewenst gedrag? Of zaken die niet door de beugel kunnen? Veilig werken gaat ook over de arbeidsverhoudingen. Dat is voor een deel vanuit de Arbo georganiseerd, bijvoorbeeld als het gaat om (bijna) ongevallen. Voor het overige deel hebben we nog stappen te zetten. Ook op het vlak van het stellen van doelen voor ons zelf: een visie. En dat is wat CSRD van ons vraagt. Wat verstaat WMD onder veiligheid in de breedste zin van het woord? Van daaruit werken we verder aan beleid en doelstellingen.’ 

Veiligheid en toegankelijkheid voor gebruikers – Janet Hoven
‘Veiligheid en toegankelijkheid van ons product voor onze klanten, dat is waar dit thema over gaat. Op zich is dat goed geregeld. Ons water voldoet aan de wettelijke eisen en we zijn verplicht om iedereen aan te sluiten. Daarnaast wordt binnen dit thema ook gekeken naar de impact die onze bedrijfsvoering heeft op onze klanten. Welke positief verschil kunnen we maken – bijvoorbeeld door zachter water te leveren – en hoe beperken we de overlast die onze bedrijfsvoering soms ook met zich meebrengt. Ook wordt binnen dit thema veel aandacht gevraagd voor de manieren waarop we met klanten in gesprek gaan over onze impact.’ 

Gezond financieel resultaat – Niels van der Zweep
‘Inderdaad, een thema uit het visiedocument en ook in de CSRD. Want naast wat de wet ons voorschrijft, wordt van WMD ook verwacht ze kijkt naar zogenaamde ‘entity specific topics’. Dat wil zeggen dat WMD moet onderzoeken of haar bestaande strategische doelen ook belangrijk zijn voor de CSRD. Financieel gezond resultaat komt in alle materiele thema’s terug en betekent veel voor het verduurzamen van de organisatie. WMD is financieel gezond en heeft een gezonde bedrijfsvoering. Dit is het resultaat van bijvoorbeeld het afstoten van de niet-drinkwateractiviteiten en beter sturen op onze uitgaven en investeringen. Dit wordt continu gemonitord.’ 

Robuuste infrastructuur – Janet Hoven
‘Voor WMD een belangrijk thema uit het visiedocument én de CSRD. Robuuste infrastructuur is een voorwaarde om nu, maar ook in de toekomst betrouwbaar drinkwater te kunnen leveren.’   

ICT/datawarehouse – Derk Rouwhorst
‘Alle thema’s binnen de CSRD bevatten vier onderdelen: beleid, maatregelen, doelen en maatstaven. ICT/datawarehouse werkt op het vlak waar de doelen van de verschillende thema’s elkaar raken. Die doelen helpen om het effect van beleid en maatregelen te meten. Dit onderdeel bestaat uit het verzamelen, opslaan en rapporteren van gegevens, uitgedrukt in getallen.’ 

Data verzameling en reporting – Niels van der Zweep
‘Wettelijk zijn we verplicht jaarlijks op een uniforme en herleidbare manier te rapporteren. Maar naast een wettelijk verplichte verantwoording is de CSRD ook een mogelijk sturingsmechanisme voor de organisatie op het gebied van duurzaamheid, waarvoor we meerdere malen per jaar een rapport willen kunnen maken. Voor deze zaken is het van belang om zoveel mogelijk processen voor datavergaring, -vastlegging en -ontsluiting te automatiseren. 

Twee grote uitdagingen:
Voor enkele thema’s bestaat een groot ‘gat’ op het gebied van gegevensverzameling. Hiervoor zullen processen en systemen moeten worden ingericht. Een onzekerheid is in hoeverre WMD en WBG samen kunnen optrekken in dit geheel, wat wel de wens is aangezien ICT en datawarehouse gemeenschappelijke diensten zijn van WMD en WBG.’